Thứ Năm, 11 tháng 10, 2018

Federico García Lorca - Im lặng

6.NGÃ BA ĐƯỜNG

Cơn gió đông
mưa và đèn đường
và con dao đâm thẳng
vào tim.
Đường phố
cơn run
dây
căng lên
cơn run
của con mòng.
Khắp bốn hướng
dù đi lên đi xuống
vẫn thấy con dao đâm thẳng
vào tim.

Encrucijada

Viento del Este;
un farol
y el puñal
en el corazón.
La calle
tiene un temblor
de cuerda
en tensión,
un temblor
de enorme moscardón.
Por todas partes
yo
veo el puñal
en el corazón.
 

7.SỰ IM LẶNG

Con trai ơi, hãy nghe sự im lặng
Nghe con sóng chết này của sự lặng im
Nơi từ dưới đáy có những tiếng vang.
Con hãy lắng nghe sự im lặng
Nơi điếng người chết lặng những con tim
Những gương mặt ngẩng đầu lên không dám.

El silencio

Oye, hijo mío, el silencio.
Es un silencio ondulado,
un silencio,
donde resbalan valles y ecos
y que inclinan las frentes

hacia el suelo.

8.ÔI

Tiếng kêu bỏ lại trong gió
Bóng của cây thông.

(Hãy bỏ tôi lại ở giữa đồng,
Giữa bóng đêm – và khóc)

Tất cả chết hết rồi
Chỉ sự lặng im còn lại với tôi.

(Hãy bỏ tôi lại ở giữa đồng,
Giữa bóng đêm – và khóc)

Những đống lửa
Gặm bóng đêm của đường chân trời.

(Tôi đã nói: hãy bỏ lại tôi
ở giữa đồng, giữa bóng đêm –
và khóc).
  
¡Ay!

El grito deja en el viento
una sombra de ciprés.

(Dejadme en este campo,
llorando.)

Todo se ha roto en el mundo.
No queda más que el silencio.

(Dejadme en este campo,
llorando.)

El horizonte sin luz
está mordido de hogueras.

(Ya os he dicho que me dejéis
en este campo,
llorando.)


9.SÁU DÂY

Ghi-ta
Trong mơ ta nghe ra tiếng khóc.
Tiếng nức nở của linh hồn
đã chết
và thoát ra
từ cái miệng tròn.
Như con nhện dệt rất lẹ làng
một ngôi sao lớn
rình bắt những tiếng buồn thương
đang bơi trên chiếc thùng gỗ
màu đen.

Las seis cuerdas

La guitarra,
hace llorar a los sueños.
El sollozo de las almas
perdidas,
se escapa por su boca
redonda.
Y como la tarántula
teje una gran estrella
para cazar suspiros,
que flotan en su negro
aljibe de madera.


Federico García Lorca - Ghi-ta


5.ĐÀN GHI-TA

Ghi-ta
bắt đầu khóc.
Vỡ ra
ly của bình minh.
Ghi-ta
bắt đầu khóc.
Ai bắt được nó ngừng.
ai bắt được nó
lặng im.
Tiếng khóc cô đơn
như nước khóc trên sông
như gió gào
trên tuyết
Ai bắt được
nó ngừng.
Như hoàng hôn khóc buổi bình minh
như mũi tên lao vào thinh không
như cát nóng miền Nam
khóc cho trà mi trắng
như chim non trên cành
lìa cuộc sống.
Ôi đàn!
con tim bị thương
bởi năm thanh kiếm.


La guitarra

Empieza el llanto
de la guitarra.
Se rompen las copas
de la madrugada.
Empieza el llanto
de la guitarra.
Es inútil callarla.
Es imposible
callarla.
Llora monótona
como llora el agua,
como llora el viento
sobre la nevada
Es imposible
callarla,
Llora por cosas
lejanas.
Arena del Sur caliente
que pide camelias blancas.
Llora flecha sin blanco,
la tarde sin mañana,
y el primer pájaro muerto
sobre la rama
¡Oh guitarra!
Corazón malherido
por cinco espadas


Thơ Lorca - Giai điệu của đêm


4.GIAI ĐIỆU CỦA ĐÊM

Anh cảm thấy kinh hoàng
đứng gần bên lá chết
sợ hãi với cánh đồng
vô sinh và ẩm ướt
nếu như không thức dậy
không thức dậy vì em
thì mình em còn lại
trong giá lạnh tim anh.

Giọng của ai lè nhè
vọng lại từ xa đó?
Ô, tình yêu của ta
cơn gió đập vào cửa sổ.

Trong chuỗi ngọc của em
ẩn giấu ánh bình minh.
vì sao em từ giã
Với anh giữa con đường?
Em đi – con chim của anh
bồi hồi thổn thức
và bụi nho xanh
không còn mọng nước.

Giọng của ai lè nhè
vọng lại từ xa đó?
Ô, tình yêu của ta
cơn gió đập vào cửa sổ.

Em sẽ không biết được
con bướm tuyết dịu dàng
và cháy lên khao khát
ngôi sao của tình anh.
Rồi buổi sớm mai này
cơn mưa rót xuống
từ cành khô trên cây
những tổ chim rơi xuống.

Giọng của ai lè nhè
vọng lại từ xa đó?
Ô, tình yêu của ta
cơn gió đập vào cửa sổ.


Aire nocturno

Tengo mucho miedo
de las hojas muertas,
miedo de los prados
llenos de rocío.
Yo voy a dormirme;
si no me despiertas,
dejaré a tu lado mi corazón frió.

¿Qué es eso que suena
muy lejos?
Amor. El viento en las vidrieras,
¡amor mío!

Te puse collares
con gemas de aurora.
¿Por qué me abandonas
en este camino?
Si te vas muy lejos,
mi pájaro llora
y la verde viña
no dará su vino.

¿Qué es eso que suena
muy lejos?
Amor. El viento en las vidrieras,
¡amor mío!

Tú no sabrás nunca,
esfinge de nieve,
lo mucho que yo
te hubiera querido
esas madrugadas
cuando tanto llueve
y en la rama seca
se deshace el nido.

¿Qué es eso que suena
muy lejos?
Amor. El viento en las vidrieras,
¡amor mío!
 

Federico García Lorca - Madrigal


3.MADRIGAL(1)

Anh đã từng nhìn thấy đôi mắt em
Từ thuở ấu thơ dịu dàng xa vắng
Đôi bàn tay em đã vuốt ve anh
Và nụ hôn cho anh, em đã tặng.

(Tất cả như nhịp giờ khắc đang điểm
Tất cả như sao toả sáng trên trời).

Và con tim của anh đã mở ra
Như bông hoa xoè dưới nắng
Và đã hít thở những cánh hoa
Với sự dịu dàng, mơ mộng.

(Tất cả như nhịp giờ khắc đang điểm
Tất cả như sao toả sáng trên trời).

Rồi sau đấy anh đã khóc cay đắng ngậm ngùi
Như vị hoàng tử từ trong câu chuyện cổ(2)
Trong cuộc đấu – và chính ngay khi đó
Nàng Estrellita đã bỏ chàng đi.

(Tất cả như nhịp giờ khắc đang điểm
Tất cả như sao toả sáng trên trời).

Và bây giờ hai đứa đã hai nơi
Xa em, anh buồn lắm
Không còn bàn tay dịu dàng âu yếm
Và đôi mắt sống động của em
Chỉ còn đây trên vầng trán của anh
Như con bướm – dấu hôn của ngày xa vắng.

(Tất cả như nhịp giờ khắc đang điểm
Tất cả như sao toả sáng trên trời).
___________
(1)Một thể thơ hát xuất hiện đầu tiên ở Italia và phổ biến ở châu Âu thế kỉ 14-16. Từ thế kỉ 16 trở đi là một thể thơ.
(2)Câu chuyện cổ này đã được dựng thành phim nhiều tập Cara Sucia (Người nhơ bẩn /Dirty Face). Estrellita và Miguel yêu nhau từ cái nhìn đầu tiên. Nàng – Estrellita Montenegro là một cô gái xinh đẹp sinh ra trong một gia đình nghèo. Chàng – Miguel Angel Gonzalez là con trai của một gia đình quí tộc giàu có và thế lực. Tình yêu của họ trải qua nhiều thử thách và cuối cùng đi đến tan vỡ mà nguyên nhân chính là điều bí mật của ông Horacio Gonzalez – bố của Miguel Angel. Trước đây Horacio Gonzalez đã giết mẹ của Estrellita nhưng nhờ địa vị của mình tội ác này đã được đổ cho bố của Estrellita là Leonardo Montenegro giết vợ. Sau khi mãn hạn tù Leonardo Montenegro nói cho con gái biết rõ sự thật và hai bố con đã cùng hành động chống lại gia đình Horacio Gonzalez. Có một tình tiết trong câu chuyện này là chính Horacio Gonzalez cũng đem lòng yêu Estrellita vì cô là bản sao của mẹ cô ngày trước. Yêu thương, thù hận, đam mê, giả dối… tất cả cùng đan kết trong nội dung của Cara Sucia.


Madrigal

Yo te miré a los ojos
cuando era niño y bueno.
Tus manos me rozaron
y me diste un beso.

(Los relojes llevan la misma cadencia,
y las noches tienen las mismas estrellas.)

Y se abrió mi corazón
como una flor bajo el cielo,
los pétalos de lujuria
y los estambres de sueño.

(Los relojes llevan la misma cadencia,
y las noches tienen las mismas estrellas.)

En mi cuarto sollozaba
como el príncipe del cuento
por Estrellita de oro
que se fue de los torneos.

(Los relojes llevan la misma cadencia,
y las noches tienen las mismas estrellas.)

Yo me alejé de tu lado
queriéndote sin saberlo.
No sé cómo son tus ojos,
tus manos ni tus cabellos.
Sólo me queda en la frente
la mariposa del beso.

(Los relojes llevan la misma cadencia,
y las noches tienen las mismas estrellas.)



Giá mà anh có thể đoán theo trăng


2.GIÁ MÀ ANH CÓ THỂ ĐOÁN THEO TRĂNG

Anh nhắc lại cái tên em
Trong lặng im đêm tối
Khi những ngôi sao kết lại
Cùng với sông trăng
Những chiếc lá ngủ mơ màng
Cúi mình trên con đường nhỏ
Và anh cứ ngỡ mình trong lúc đó
Là những tiếng động buồn thương
Trong những giờ phút điên cuồng
Miễn cưỡng hát về quá khứ.

Anh nhắc lại cái tên em
Trong lặng im đêm tối
Cái tên em vang lên xa vời vợi
Như chưa bao giờ vang lên
Xa hơn những ngôi sao – cái tên của em
Và buồn hơn cơn mưa mệt mỏi.

Không biết anh rồi có còn yêu em lại
Như anh đã từng yêu ngày nào?
Chẳng lẽ con tim của anh có lỗi?
Và tình yêu không biết sẽ về đâu
Khi màn sương mỏng manh tan hết?
Tình sẽ trở nên sáng và dịu êm?
Anh không biết được.
Giá mà anh có thể đoán theo trăng
Như hoa cúc, thì anh sẽ ngắt.


Si mis manos pudieran deshojar

Yo pronuncio tu nombre
en las noches oscuras,
cuando vienen los astros
a beber en la luna
y duermen los ramajes
de las frondas ocultas.
Y yo me siento hueco
de pasión y de música.
Loco reloj que canta
muertas horas antiguas.

Yo pronuncio tu nombre,
en esta noche oscura,
y tu nombre me suena
más lejano que nunca.
Más lejano que todas las estrellas
y más doliente que la mansa lluvia.

¿Te querré como entonces
alguna vez? ¿Qué culpa
tiene mi corazón?
Si la niebla se esfuma,
¿qué otra pasión me espera?
¿Será tranquila y pura?
¡Si mis dedos pudieran
deshojar a la luna!


Federico García Lorca - Thu Ca


1.THU CA

Những vì sao run rẩy – ta cảm nhận ra
Trong con tim này – nhưng rất lạ
Con đường của ta bỗng không còn nữa
Và trong hồn này dày đặc màn sương.
Ánh sáng làm cho đôi cánh gãy ngang
Và cháy lên một nỗi buồn cay đắng
Nỗi buồn này đắm chìm trong hồi tưởng
Và trong ngọn nguồn ý nghĩ của sao.

Tất cả hoa hồng tái nhợt biết bao
Như nỗi buồn trắng của ta da diết
Nhưng không tái nhợt bằng cơn bão tuyết
Từng vây quanh rầu rĩ chốn xa nào.

Những bông hồng đã từng hân hoan
Còn lúc này đây hoa cúi xuống
Những nụ hôn làm bằng tuyết trắng
Tan ra trong bóng tối tức thì
Và trong tia sáng của những ước mơ
Của những ai yêu hoa và quí mến.

Tuyết tan chảy trên những cánh hoa hồng
Nhưng mà tuyết trong lòng không tan chảy
Và móng vuốt của những năm tháng ấy
Mặc cho hoa hồng những bộ áo quan.

Tuyết mùa đông liệu rồi tan chảy
Khi ta đi về bóng tối hư vô?
Hay rồi đây sẽ hiện ra tuyết mới
Và hoa hồng đẹp hơn những hồng xưa?

Và liệu ta có nhận thức được thế giới này
Như những lời Chúa Giê-su từng dạy?
Hay vẫn bí ẩn muôn đời, mãi mãi
Câu hỏi của muôn kiếp, muôn đời?

Và nếu như tình yêu chỉ là dối gian
Thì hơi thở làm sao thổi vào cuộc sống
Và nếu ta đắm chìm trong giấc mộng
Thì nhận thức còn biết đến từ đâu
Hạnh phúc không nhìn thấy ở nơi nào
Nhận biết Thiện, Ác ông trời đã cản!

Và nếu như sẽ tắt tia hy vọng
Trên cõi đời chỉ còn lại hỗn mang
Thì biết lấy đâu ngọn đèn thắp sáng
Cho những con đường ở chốn trần gian?

Nếu màu thanh thiên là giấc mộng
Thì lòng trinh trắng biến đi đâu?
Và nếu mũi tên của thần tình yêu
Không còn thì điều gì với con tim sẽ đến?

Và nếu như cái chết – là cái chết
Thì điều gì sẽ đến với nhà thơ?
Và nếu như tất cả đều yên giấc
Thì liệu còn ai sẽ nhớ đến ta?
Ôi mặt trời hy vọng hãy rót ra
Trên dòng sông trăng sáng tỏ.
Những con tim vô tội của trẻ thơ
Và những linh hồn lạnh lùng như đá!
Những vì sao run rẩy – ta cảm nhận ra
Trong con tim này – nhưng rất lạ
Tất cả hoa hồng hôm nay nhợt quá
Như nỗi buồn đau màu trắng của ta.


Canción otoñal

Hoy siento en el corazón
un vago temblor de estrellas,
pero mi senda se pierde
en el alma de la niebla.
La luz me troncha las alas
y el dolor de mi tristeza
va mojando los recuerdos
en la fuente de la idea.

Todas las rosas son blancas,
tan blancas como mi pena,
y no son las rosas blancas,
que ha nevado sobre ellas.
Antes tuvieron el iris.
También sobre el alma nieva.
La nieve del alma tiene
copos de besos y escenas
que se hundieron en la sombra
o en la luz del que las piensa.

La nieve cae de las rosas,
pero la del alma queda,
y la garra de los años
hace un sudario con ellas.

¿Se deshelará la nieve
cuando la muerte nos lleva?
¿O después habrá otra nieve
y otras rosas más perfectas?

¿Será la paz con nosotros
como Cristo nos enseña?
¿O nunca será posible
la solución del problema?

¿Y si el amor nos engaña?
¿Quién la vida nos alienta
si el crepúsculo nos hunde
en la verdadera ciencia
del Bien que quizá no exista,
y del Mal que late cerca?

¿Si la esperanza se apaga
y la Babel se comienza,
qué antorcha iluminará
los caminos en la Tierra?

¿Si el azul es un ensueño,
qué será de la inocencia?
¿Qué será del corazón
si el Amor no tiene flechas?

¿Si la muerte es la muerte,
qué será de los poetas
y de las cosas dormidas
que ya nadie las recuerda?
¡Oh sol de las esperanzas!
¡Agua clara! ¡Luna nueva!
¡Corazones de los niños!
¡Almas rudas de las piedras!
Hoy siento en el corazón
un vago temblor de estrellas
y todas las rosas son
tan blancas como mi pena.




Tiểu Sử - Federico từng là người như thế nào


Federico García Lorca (5 /6 /1898 – 19 /8 /1936) – nhà thơ, nhà soạn kịch Tây Ban Nha, ông còn nổi tiếng là nhạc công và họa sĩ, là một trong những nhà thơ lớn nhất của Tây Ban Nha thế kỉ XX. García Lorca được quốc tế công nhận là thành viên biểu tượng của Thế hệ 27 (Generación del 27), một nhóm bao gồm hầu hết các nhà thơ đã giới thiệu các nguyên lý của các phong trào châu Âu (như chủ nghĩa tượng trưng, chủ nghĩa vị lai và chủ nghĩa siêu thực) vào văn học Tây Ban Nha. Ông đã bị lực lượng phe phiến quân xử tử vào đầu cuộc nội chiến Tây Ban Nha. Hài cốt của ông chưa bao giờ được tìm thấy.

Tiểu sử:
Federico García Lorca sinh ở thị trấn Fuente Vaqueros, tỉnh Granada, Tây Ban Nha. Năm 1909 gia đình chuyển lên Granada. Năm 1910 Federico bắt đầu tham gia hội nghệ thuật tỉnh. Năm 1914 học luật, triết học và văn học ở Đại học Granada. Năm 1918 in tập thơ đầu tiên Ấn tượng và phong cảnh (Impresiones y paisajes) và bắt đầu nổi tiếng. Năm 1919 Lorca lên thủ đô Madrid học Đại học và làm quen với Gregorio Martínez Sierra, giám đốc nhà hát Teatro Eslava. Theo đề nghị của Gregorio Martínez Sierra, Lorca viết vở kịch đầu tiên Yêu thuật của bướm (El maleficio de la mariposa) và dựng vở kịch này. Năm 1929 Lorca sang New York. Kết quả của chuyến đi này là tập thơ Nhà thơ ở New York (Poeta en Nueva York, 1931) và hai vở kịch Công chúng (El público, 1931) và Khi nào hết 5 năm (Así que pasen cinco años, 1931).

Lorca quay trở lại Tây Ban Nha khi nước này bắt đầu thiết lập chính thể cộng hòa. Năm 1931 được mời làm giám đốc nhà hát sinh viên La Barraca. Thời kỳ này ông viết nhiều vở kịch nổi tiếng như: Đám cưới máu (Bodas de sangre); Yerma (Yerma); Ngôi nhà của Bernarda Alba (La casa de Bernarda Alba)… Khi nội chiến ở Tây Ban Nha xảy ra, Lorca từ giã Madrid trở về Granada, mặc dù biết rằng ở miền nam rất nguy hiểm. Ngày 19 tháng 8 năm 1936 Lorca bị giết chết.

Thơ của Federico García Lorca được dịch ra nhiều thứ tiếng trên thế giới, trong đó có tiếng Việt.




Tác phẩm:
Thơ:
* Ấn tượng và phong cảnh (Impresiones y paisajes, 1918)
* Sách thơ (Libro de poemas, 1921)
* Oda a Salvador Dalí (Thơ Oda về Salvador Dalí, 1926)
* Những bài ca (Canciones, 1927)
* Romancero Xứ-gan (Romancero gitano, 1928)
* Nhà thơ ở New York (Poeta en Nueva York, 1930)
* Trường ca về can te jondo (Poema del cante jondo, 1931)
* Khóc cho Ignacio Sánchez Mejías (Llanto por Ignacio Sánchez Mejías, 1935)
* Tập Divan Tamarit (Diván del Tamarit, 1936)
* Những bài sonnê về tình yêu tăm tối (Sonetos del amor oscuro, 1936)

Kịch:
* Mariana Pineda (Mariana Pineda, 1927)
* Công chúng (El público, 1931)
* Khi nào hết 5 năm (Así que pasen cinco años, 1930)
* Tình yêu của Perlimplin và Belisa (Amor de don Perlimplín con Belisa en su jardín, 1933)
* Đám cưới máu (Bodas de sangre, 1933)
* Yerma (Yerma, 1934
* Doña Rosita, cô gái hay là ngôn ngữ của hoa (Doña Rosita la soltera o el lenguaje de las flores, 1935
* Ngôi nhà của Bernarda Alba (La casa de Bernarda Alba, 1936


Pablo Neruda và Federico García Lorca



TÔI XIN THÚ NHẬN RẰNG TÔI ĐÃ SỐNG

(Confieso que he vivido) 

Federico từng là người như thế nào

Năm 1932, sau chuyến đi hai tháng bằng đường biển, tôi trở về Chilê. Ở đó, tôi đã xuất bản cuốn “Người bắn ná nhiệt thành”, là người đi chu du cùng tôi và cuốn “Trú ngụ trên trái đất” mà tôi đã viết ở phương Đông. Vào năm 1933, tôi được bổ nhiệm làm Lãnh sự Chilê tại Buenos Aires và vào tháng 8 tôi đã đến đó. 

Gần như cùng lúc, Federico Garcia Lorca đã đến thành phố này để cùng tôi dàn dựng vở bi kịch “Đám cưới máu” với nhóm Lola Membrive ở đó. Chúng tôi đã gặp nhau ở Buenos Aires, sau đó các nhà văn và bạn bè đã nhiều lần sắp xếp các kỳ nghỉ cho chúng tôi. Quả thật, có những rắc rối cũng đã xảy ra. Federico có những đối thủ. Tôi cũng luôn có đối thủ và cho đến ngày hôm nay không thiếu những kẻ như vậy. Những đối thủ này luôn cố gắng tắt đèn để không ai nhìn thấy bạn. Điều này cũng đã xảy ra tại thời điểm đó. Hội Văn bút (Pen Club) đã quyết định tổ chức một bữa tiệc để vinh danh chúng tôi với Federico trong khách sạn Plaza, và khi hiểu rằng có rất nhiều người muốn tham gia thì một ai đó đã suốt ngày gọi cho các số điện thoại, thông báo rằng buổi lễ đã bị hủy bỏ. Họ đã cố gắng hết sức để gọi điện cho mọi người, thậm chí còn gọi cho giám đốc khách sạn, nhân viên tổng đài điện thoại và đầu bếp để những người này không chấp nhận lời chúc mừng và không chuẩn bị bữa tối. Nhưng âm mưu của họ đã thất bại, và chúng tôi vẫn gặp Garcia Lorca trong vòng tay của hàng trăm nhà văn người Argentina.

Chúng tôi làm họ ngạc nhiên. Chúng tôi đã chuẩn bị cho anh ấy một bài phát biểu alimón. Có thể bạn không biết từ này có nghĩa là gì và tôi cũng không biết. Federico, một bậc thầy trong tất cả các ý tưởng và những trò đùa thực tế, đã giải thích:

“Có một kỹ thuật như vậy, khi hai người đấu bò chống lại một con bò đực dùng một chiếc áo choàng cho hai người. Đây là một trong những kỹ thuật nguy hiểm nhất trong nghệ thuật đấu bò. Bởi thế, điều này rất ít khi xảy ra. Nó chỉ xảy ra hai hoặc ba lần trong một trăm năm, và điều này chỉ có thể xảy ra nếu hai người đấu là anh em ruột hoặc họ có cùng huyết thống. Đây được gọi là trận chiến al alimón, và hôm nay chúng ta sẽ làm điều tương tự với bài phát biểu”.

Và chúng tôi đã làm điều đó nhưng không một ai biết trước. Khi đến thời điểm cảm ơn vị Chủ tịch của Hội Văn bút cho bữa tiệc, chúng tôi đã đứng dậy cả hai cùng một lúc, như hai người đấu bò, để nói một lời phát biểu. Mọi người đang ngồi ở những bàn riêng biệt, Federico – ở một đầu, còn tôi – ở đầu kia, và khi cả hai chúng tôi cùng đứng dậy thì những người ngồi cạnh tôi, nghĩ rằng có sự nhầm lẫn gì đấy, đã kéo áo khoác của tôi để tôi ngồi xuống, và những người ngồi cạnh Federico, cũng kéo anh ta như vậy. Chúng tôi bắt đầu nói cùng với nhau, tôi bắt đầu nói: “Thưa các Quí bà…”, thì Federico tiếp tục: “và thưa các Quí ông…”, và cứ lần lượt như vậy để có được một bài phát biểu thống nhất. Bài phát biểu này được dành riêng cho Rubén Darío, bởi vì cả García Lorca và tôi, mặc dù không ai có thể nghi ngờ chúng tôi về chủ nghĩa hiện đại, đã tôn vinh Rubén Darío là một trong những người sáng tạo tuyệt vời của ngôn ngữ thơ bằng tiếng Tây Ban Nha.

Dưới đây là nội dung của bài phát biểu này.

NERUDA. Thưa các quý bà...

LORCA ... và thưa các quý ông! Có một kỹ thuật trong đấu bò, được gọi là al alimón khi hai người đấu né con bò, trốn đằng sau một chiếc áo choàng.

NERUDA. Federico và tôi, được kết nối bằng một sợi dây điện, sẽ biểu diễn theo cặp tại buổi lễ quan trọng này.

LORCA. Đã trở thành một thông lệ: tại các cuộc hội ngộ như ngày hôm nay, các nhà thơ thể hiện bằng một ngôn ngữ sống động – gõ vào bạc hoặc gỗ, mỗi người theo cách riêng của mình để chào đón bạn bè.

NERUDA. Nhưng hôm nay chúng tôi sẽ mời một thực khách đến dự cùng quí vị, người này không còn sống trên đời nữa, là một trong những người được ẩn trong bóng tối của cái chết, cái chết lớn nhất của tất cả các trường hợp tử vong, chúng tôi sẽ gọi ông là người góa vợ của cuộc đời, mà ông là một người chồng mẫu mực đã từng. Chúng ta sẽ ẩn mình trong cái bóng rực lửa của ông và bắt đầu lặp lại tên ông cho đến một khi ông xuất hiện trở lại từ quên lãng.

LORCA. Và sau đó chúng tôi – với sự dịu dàng của chim cánh cụt trước khi tỏ lòng kính trọng với nhà thơ tài hoa Amado Villar – sẽ ném cái tên vĩ đại này lên khăn trải bàn, chúng tôi biết rằng ly sẽ vỡ, dĩa sẽ nhảy trên bàn và bức tường biển sẽ sụp đổ trên chiếc khăn trải bàn này. Chúng tôi sẽ gọi tên nhà thơ của châu Mỹ và Tây Ban Nha: Rubén ... 

NERUDA. Dario, Bởi vì thưa các quý bà ...

LORCA ... và thưa các quý ông ...

NERUDA. Quảng trường Rubén Darío ở đâu tại Buenos Aires? 

LORCA. Tượng đài Rubén Darío nằm ở đâu?

NERUDA. Ông từng rất yêu công viên. Vậy thì công viên Rubén Darío nằm ở đâu?

LORCA. Cửa hàng hoa Rubén Darío ở đâu? 

NERUDA. Những cây táo ở đâu, những quả táo mang tên Rubén Darío ở đâu?

LORCA. Cánh tay của Rubén Darío bị chặt ở đâu?  

NERUDA. Dầu ở đâu, nhựa ở đâu, thiên nga được đặt tên theo Rubén Darío ở đâu rồi?

LORCA. Rubén Darío yên nghỉ tại “Nicaragua quê hương” của mình, dưới một con sư tử bằng đá cẩm thạch đáng sợ, giống như những người giàu có đặt ở cổng vào nhà của họ.

NERUDA. Một con sư tử từ cửa hàng dành cho người tạo ra sư tử, một con sư tử không quen thuộc với các ngôi sao dành cho người có quyền năng trao những ngôi sao cho người khác.

LORCA. Với một tính từ, ông có thể truyền tải tiếng ồn của Selva và, giống như Luis de Granada, chúa tể của ngôn ngữ, vươn lên tầm cao đầy sao với những bông hoa chanh, và với một con nai, với những động vật thân mềm đầy sợ hãi, ông dẫn chúng ta xuống biển trên những chiếc thuyền buồm và bóng tối ẩn trong con ngươi của chúng ta, tạo nên một đám rước rượu khổng lồ qua màu xám nhất của buổi tối mà bầu trời có. Như một nhà thơ lãng mạn, ông bị ngăn cách với những cơn gió nam và dựa vào vòm cột Corinto, hít thở sâu, nhìn thế giới với một sự nghi ngờ buồn bã và mỉa mai sống qua bao thời đại.

NERUDA. Cái tên màu đỏ của ông xứng đáng với tất cả mọi ký ức, xứng đáng với ký ức hành hạ trái tim ông, sự lang thang của ông trong tất cả các vòng địa ngục và lên đến những cung điện vinh quang – đấy là tất cả những gì đi kèm với nhà thơ vĩ đại, bây giờ và mãi mãi.

LORCA. Ông là nhà thơ Tây Ban Nha, ông là một bậc thầy của những bậc thầy già và vẫn còn rất trẻ ở Tây Ban Nha; ông là một người cố vấn phổ quát và hào phóng, điều mà các nhà thơ đương thời của chúng ta thiếu rất nhiều. Ông là người thầy của Valle Inclan và Juan Ramon Jimenez, người thầy của anh em Machado; giọng nói của ông là nước và muối tiêu trong lưỡi. Kể từ thời Rodrigo Caro, anh em nhà Argensolas hay don Juan Arguijo, người Tây Ban Nha đã không có một bữa tiệc như vậy, một cuộc đụng độ của các phụ âm, của ánh sáng và hình thức như trong thơ của Rubén Darío. Từ phong cảnh của Velázquez, lửa trại của Goya, từ sự u sầu của Quevedo và màu hồng trên má của các cô thôn nữ Mallorca – Darío đi trên vùng đất Tây Ban Nha như trên vùng đất thân thuộc của mình.  

NERUDA. Thủy triều, biển ấm ở phương bắc đã đưa ông đến bờ biển Chilê và để ông trên một bờ đá cứng, đại dương đánh vào ông và ngân vang bằng bọt biển và tiếng chuông của mình, và ngọn gió đen của Valparaíso lấp ông bằng muối. Hôm nay chúng ta hãy tạo ra một tượng đài cho ông từ gió bị khói và giọng nói xuyên qua, từ mọi thứ xung quanh chúng ta, từ cuộc sống, bởi vì những vần thơ tuyệt vời của ông từng vượt qua tiếng động và những giấc mơ. 

LORCA. Nhưng tôi muốn đổ máu của ông lên bức tượng bằng gió này, giống như một nhánh san hô nhảy nhót và múa may trên sóng, và bó dây thần kinh như chùm những tia sáng, và cái đầu của nhân ngưu, nơi mà tuyết Gongora được vẽ bằng đường bay của chim ong, một ánh nhìn thông qua hàng triệu giọt nước mắt, và cả những khiếm khuyết. Những kệ sách của ông có đầy những bông hoa tươi tốt, những khoảng lặng ngừng, có tiếng sáo hát, có những chai rượu cognac với sự say sưa đầy kịch tính, sự quyến rũ đầy mùi vị xấu xa và những lời nói thẳng thắn đáng xấu hổ này làm cho đám đông của thơ ông trở nên gần gũi với đời thường. Và bây giờ, vượt lên trên tất cả các chuẩn mực, vượt qua mọi hình thức và trường phái, khả năng sinh sôi nảy nở của thơ ông tiếp tục sống.

NERUDA. Federico García Lorca là người Tây Ban Nha, và tôi là người Chilê, trong vòng tay của anh em bè bạn, chúng tôi xin cúi đầu trước hình bóng vĩ đại, người đã từng hát cao hơn chúng tôi và giọng hát này đã từng ca ngợi đất nước Argentina, nơi mà chúng tôi đang có mặt ngày hôm nay.

LORCA. Pablo Neruda là người Chile, và tôi là người Tây Ban Nha, chúng ta có một ngôn ngữ chung và có chung một nhà thơ lớn của Nicaragua, của Argentina, của Chilê và của Tây Ban Nha – nhà thơ Rubén Darío vĩ đại.

NERUDA và LORCA. Chúng ta cùng nâng cốc chúc mừng vinh quang và danh dự của ông. 



** *** 
Tôi nhớ một ngày, tôi đột nhiên nhận được sự ủng hộ của Federico trong một cuộc phiêu lưu tình ái hoàn vũ. Một buổi tối, Federico và tôi đến thăm một triệu phú –một trong số những người chỉ có thể có ở Argentina và Hoa Kỳ. Đó là một người đàn ông nổi loạn và tự học, người đã tạo ra một tài sản lớn bằng một tờ báo chuyên đưa tin giật gân.Ngôi nhà của ông có một công viên rộng lớn bao quanh, là hiện thân những giấc mơ của một người giàu mới nổi.

Hàng trăm lồng chim trĩ đủ màu sắc từ tất cả các quốc gia treo dọc các lối đi. Thư viện chất đầy những cuốn sách cũ nhất mà chủ sở hữu đã mua bằng điện tín tại các cuộc đấu giá của các nhà thư tịch châu Âu, ngoài ra, nó rất lớn, có rất nhiều sách trong đó. Nhưng điều ngoạn mục nhất là sàn của phòng đọc khổng lồ này được bao phủ hoàn toàn bằng da báo được khâu lại với nhau để tạo thành một tấm thảm khổng lồ duy nhất. Tôi được biết rằng chủ sở hữu có các đại lý đặc biệt ở Châu Phi, Châu Á và Amazon, những người chỉ tham gia vào việc mua da của báo, đại bàng, những giống mèo quí hiếm, và bây giờ da của chúng lấp lánh dưới chân tôi trong thư viện tuyệt vời này. 

Đó là ngôi nhà của Natalio Botan nổi tiếng, một nhà tư bản có ảnh hưởng, người làm chủ dư luận xã hội ở thành phố Buenos Aires. Federico và tôi ngồi gần chủ nhà, đối diện với chúng tôi là một nữ thi sĩ có dáng người cao, mái tóc vàng, đôi mắt màu xanh của cô ấy nhìn tôi thường xuyên hơn nhiều so với Federico.  

Một con bò nướng nguyên con được phục vụ cho bữa tối, con bò được mang thẳng từ lò nướng khổng lồ, do tám hoặc mười người gáucho* khiêng trên một chiếc cáng lớn. Đêm thật xanh và đầy sao. Mùi thơm của thịt rang trên da, một phát minh siêu phàm của người Argentina, được hòa quyện trong không khí của đầm lầy, với mùi thơm của cỏ ba lá và bạc hà, với tiếng rì rào của hàng ngàn con dế và nòng nọc. 

Sau bữa tối, chúng tôi đứng dậy khỏi bàn – tôi cùng với nữ thi sĩ và Federico, người luôn vui vẻ và không ngừng cười. Chúng tôi di chuyển về phía hồ bơi được chiếu sáng. García Lorca đã ở phía trước, tiếp tục cười và nói chuyện. Anh cảm thấy hạnh phúc. Lorca là người như vậy. Hạnh phúc là làn da của anh.

Một tòa tháp vươn cao trên hồ bơi đầy ánh sáng. Dưới ánh đèn đêm tòa tháp tỏa sáng bằng vôi trắng.

Chúng tôi từ từ leo lên sân thượng của tòa tháp. Và ở đó, ba chúng tôi, những nhà thơ khác nhau về phong cách, cảm thấy mình đã tách khỏi thế giới. Bên dưới, con mắt xanh của hồ bơi lấp lánh. Chúng tôi vẫn còn nghe rõ tiếng guitar và những bài hát của bữa tiệc. Đêm ở phía trên chúng tôi, rất gần và đầy sao, đến nỗi có cảm giác dường như nó sắp áp đảo và nhấn chìm chúng tôi vào chiều sâu của nó.

Tôi ôm hôn cô gái tóc vàng cao lớn và tôi nhận ra rằng cô ấy là một người phụ nữ bằng xương bằng thịt, và xác thịt là cảm nhận được. Trước sự ngạc nhiên của Federico, chúng tôi nằm xuống sàn và tôi bắt đầu cởi quần áo của cô ấy, khi tôi bất chợt nhìn thấy phía trên chúng tôi, đôi mắt to lớn của Federico đang nhìn chăm chú, anh nhìn mà không dám tin những gì đang xảy ra.

- Ra khỏi đây đi! Đi canh cầu thang để không ai lên đây! – tôi hét lên với anh.

Và trong khi sự hiến sinh cho bầu trời đầy sao và nữ thần của tình yêu và sắc đẹp đang diễn ra trên tầng thượng của tòa tháp, Federico đã vui vẻ chạy đi để hoàn thành nhiệm vụ được giao phó – làm một ma cô và một người canh gác – nhưng anh ấy đã vội vàng và rất không may mắn khi bị ngã xuống và đếm các bậc cầu thang. Bạn gái tôi và tôi – dù đã rất khó khăn – cũng phải đến giúp anh ấy. Đôi chân của anh khập khiễng trong suốt mười lăm ngày.
=
Chú thích những tên riêng trong bài:

*Rubén Darío (1867 – 1916) – nhà thơ Mỹ Latinh đầu tiên nổi tiếng thế giới, một trong những đại diện nổi bật nhất của chủ nghĩa hiện đại trong văn học Tây Ban Nha.
*Luis de Granada (1504 – 1588) – Nhà thần học người Tây Ban Nha 
*Ramón María del Valle-Inclán (1866 – 1936) – Nhà văn Tây Ban Nha 
*Juan Ramón Jiménez (1881 – 1958) – Nhà thơ Tây Ban Nha đoạt giải Nobel Văn học năm 1956 
*Rodrigo Caro (1573 – 1647) – Nhà bác học, nhà thơ Tây Ban Nha
*Gáucho – những người giống như cao bồi ở Mỹ

Xem tiếp ở đây

TÔI XIN THÚ NHẬN RẰNG TÔI ĐÃ SỐNG